11 września wchodzi w życie Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu potocznie zwana ustawą krajobrazową. Ustawę należy czytać łącznie z dziesięcioma ustawami, która wspomniana ustawa zmienia, czyli:
– Ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wprowadzono drobną zmianę o treści: “Jeżeli egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego, grzywna w celu przymuszenia jest jednorazowa, chyba że dotyczy obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w stanie nieoszpecającym otoczenia”.
– Ustawą Kodeks Wykroczeń. Dodano kilka drobnych zapisów, które umożliwiają w razie nielegalnego umieszczenia reklamy jej przepadek oraz możliwość nałożenia grzywny lub kary ograniczenia wolności dla osoby umieszczającej reklamę w pasie drogowym z naruszeniem prawa.
– Ustawą o drogach publicznych. Doprecyzowuje definicję reklamy. Reguluje zasady umieszczania reklam w pasie drogowym, wysokość opłat z tego tytułu oraz ustala zasady umieszczania reklam tzw. ledowych (obszar do tej pory prawnie nie uregulowany). W ich przypadku niedopuszczalne jest wyświetlanie ruchomych obrazów, stosowanie efektów wizualnych i przerw pomiędzy kolejno wyświetlanymi informacjami, a minimalny czas prezentacji reklamy musi być dłuższy niż 10 sekund. Pojawił się zakaz umieszczania reklam imitujących znaki drogowe oraz poza obszarem zabudowanym, z wyłączeniem parkingów.
– Ustawą o podatkach i opłatach lokalnych. Ustawa krajobrazowa w tym miejscu wprowadza pojęcie opłaty reklamowej za umieszczenie na własnym lub dzierżawionym gruncie reklamy pod warunkiem, że jest ona widoczna z przestrzeni dostępnych publicznie. Ustawa precyzuje, że opłata reklamowa składa się z części stałej i części zmiennej. Część stała ma zryczałtowaną wysokość niezależną od powierzchni reklamowej, a zmienna zależy od wielkości reklamy. Określone są maksymalne stawki opłaty reklamowej, część stała nie może przekraczać 2,5 zł dziennie, a zmienna 0,20 zł/m2 dziennie. Niewątpliwie może to zniechęcić do umieszczania reklam w lokalizacjach mało atrakcyjnych, jednak mało prawdopodobne, że będzie miało jakikolwiek wpływ na umieszczanie reklam w centrach miast. Dla przykładowej reklamy wielkoformatowej o powierzchni 20 m2 łączna opłata miesięczna maksymalnie może wynieść jedynie około 195 zł miesięcznie. Jeśli zamysłem ustawodawcy było wpłynięcie tym narzędziem na ograniczenie umieszczania reklam w przestrzeni publicznej to prawdopodobnie będzie ono mało skuteczne.
– Ustawą prawo budowlane. Doprecyzowano, że budowlą także są “wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe”, poprzedni zapis brzmiał “wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe”.
– Ustawą prawo ochrony środowiska. Zostało dodane pojęcie “audytów krajobrazowych”.
– Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wprowadzono definicję reklamy, tablicy reklamowej, urządzenia reklamowego, szyldu, krajobrazu i krajobrazu priorytetowego. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy należy od momentu wejścia w życie nowych regulacji prawnych uwzględniać rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym oraz określać granice krajobrazów priorytetowych. Wspomniany krajobraz priorytetowy ma podlegać szczególnej ochronie i jest definiowany jako krajobraz szczególnie cenny dla społeczeństwa ze względu na swoje wartości przyrodnicze, kulturowe, historyczne, architektoniczne, urbanistyczne, ruralistyczne lub estetyczno-widokowe. Analogicznie należy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego określić zasady kształtowania i ochrony krajobrazu. Ustawa krajobrazowa daje radom gmin możliwości określenia w formie uchwały zasad umieszczania reklam (wielkość, materiały z których są wykonane), a także zakaz całkowity ich umieszczania na pewnym obszarze (za wyjątkiem szyldów). Uchwała rady gminy musi przewidywać okres dostosowawczy dla istniejących reklam, nie krótszy niż 12 miesięcy. Za umieszczanie reklam niezgodnych z ustalonymi w gminie zasadami będzie naliczana kara pieniężna. Jeśli właściciela reklamy nie uda się ustalić karą zostanie obciążony właściciel lub posiadacz nieruchomości. Wysokość kary jest dotkliwa bowiem wynosi do 40-krotności opłaty reklamowej o której wcześniej już pisałem.
– Ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Precyzuje się, że na terenie parków kulturowych (których wprowadzanie już wcześniej było możliwe), gmina może ustalić zakaz umieszczania reklam, zgody konserwatora zabytków wymaga umieszczanie reklam na zabytkach. Za naruszenie tych przepisów ustawa przewiduje karę pozbawienia wolności lub grzywnę.
– Ustawą o ochronie przyrody. Dodaje się definicje krajobrazu i krajobrazu kulturowego, osi widokowej, punktu widokowego i przedpola ekspozycji, walorów krajobrazowych, krajobrazu priorytetowego. Dla parków krajobrazowych w części o szczególnych walorach krajobrazowych wprowadza się następujące zakazy:
w obszarze objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego: lokalizowania nowych obiektów budowlanych,
w obszarze nieobjętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego: lokalizowania nowych obiektów budowlanych, lokalizowania nowych obiektów budowlanych odbiegających od lokalnej formy architektonicznej, lokalizowania nowych obiektów budowlanych o wysokości przekraczającej 2 kondygnacje lub 7 m.
– Ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Wprowadza się drobne zmiany zapewniające spójność z pozostałymi ustawami.
Podsumowując z punktu widzenia zarządcy nieruchomości: ustawa krajobrazowa jest próbą kompleksowego uregulowania obecności reklam w naszej przestrzeni publicznej oraz ochrony krajobrazu w szczególnie cennych obszarach. Dotyka zarówno kwestii umieszczania reklam w pasie drogowym, jak i na prywatnych nieruchomościach. Nakłada na zarządcę nieruchomości dodatkowe obowiązki dopasowania reklamy do wymogów prawa miejscowego i w szczególnych przypadkach uzgodnienia jej z konserwatorem zabytków. Dla właścicieli nieruchomości, którzy czerpali dochody z reklam, oznacza prawdopodobnie zmniejszenie dostępnych środków na remonty, których zazwyczaj brakuje. Właścicielom nieruchomości w pozyskiwaniu środków może pomóc dobry zarządca nieruchomości (krótki artykuł na ten temat jest dostępny tutaj). Dla pośredników w obrocie nieruchomościami może oznaczać ograniczenie możliwości prostej reklamy nieruchomości na sprzedaż lub wynajem poprzez umieszczenie banera reklamowego na elewacji i konieczność poszukiwania nowych pomysłów na dotarcie do klienta.
Ustawa krajobrazowa daje nadzieję na uporządkowanie przestrzeni publicznej, oby jednak nie stała się następnym narzędziem służącym tylko do zwiększania obciążeń podatkowych i polem do uznaniowych działań urzędników.
Dla chętnych – pełen tekst ustawy jest dostępny pod tym linkiem.